منطقه 5 شهرداري تهران در شمال غربي طهران واقع گرديده است . قبل از شکل گيري ناحيه 22 شهر تهران ،منطقه 5 به عنوان غربي ترين بي گمان شهر طهران به حساب مي آمده است. محدوده اي که روزگاري روستاهاي سرسبز حاشيه تهران را تشکيل مي داده که به انگيزه قرار اخذ در کوهپايه حائز آب و هواي مطلوب ،دسترسي مناسب ،بافت شهرسازي متمايز و بسياري از عوامل ديگر سبب شد که طي دو دهه ماضي اين منطقه بيشترين رشد جمعيت و کالبد را داشته باشد. اين منطقه با مساحت تقريبي 54/28 کيلومترمربع ،جمعيتي بالغ بر 856565 نفر را در خود جاي داده است . نزديک و ثغور اين منطقه در تقسيمات شهر تهران به نوع زير است:
- از شمال به ارتفاعات شمال تهران
- از شرق به بزرگراه نشاني الله اشرفي اصفهاني -محمد علي جناح
- از جنوب به جاده ويژه کرج
- از غرب به مسيل کن
منطقه 5 از شرق همسايه ناحيه 2 ،از جنوب مجاور منطقه 9و از غرب در مجاورت مناطق 21و22 مي باشد، همانطور که گفته شد شمال ناحيه را نيز ارتفاعات شمالي شهر تهران را شکل ديتا است.
بر بنياد تقسيمات داخلي ملاک عمل شهرداري در وضع موجود ناحيه 5 از 7 منطقه و 29 محله برپايي شده است. در بين نواحي هفت گانه منطقه ، منطقه 3 با بيشترين مساحت مشتمل بر 8 محله و ناحيه 5 با کمترين مساحت از 3 محله ساختن شده است .
پيشينه اجمالي و مراحل گسترش و گسترش کالبدي ناحيه 5 شهرداري تهران:
بستر هاي اوليه ست در منطقه 5 را مي نا در 5 برزن آن دانست که مهمترين آن روستاي کن ميباشد.علاوه بر روستاي کن 5 محدوده ديگر که از لحاظ قدمت به مثل کن به ماضي بعيد مفتوح مي گردند،عبارتند از باغ فيض،ده حصارک،مرادآباد،حسن آبادو وسک ،دو محدوده حسن آباد و وسک در داخل بافت شهري منطقه حل شده و اثر قابل ملاحظه اي از آنان به جاي نمانده است ،ولي سه محدوده ساير آن کماکان آثاري از گذشته را در خويش دارند. ناحيه 5 شهرداري طهران حائز 7 ناحيه است . به لحاظ قدمت ست در نواحي شمالي منطقه به خصوص نواحي 2و3 قدمتي ديرينه دارند. سابقه ست در روستاي کن در منطقه دو به بيش از هزار سنه و حتي بر پاي بست، پاره اي پژوهش ها به پيش از اسلام باز مي گردد . روستاي کن در ماضي کاربرد کاروانسرايي نيز داشته است . پيمان گيري در مسير زائران امامزاده داوود و برخورداري از آب و هواي پسنديده از ادامه ست در اين محدوده است. محلات باغ فيض و پونک نيز در منطقه 3 از اولين ست گاه هاي شمال و شمال غرب تهران هستند که با هستي قدمت زيا د آن ها تاريخ مستند و دقيقي از زمدت سررسيد ظهور آن ها در دست نيست. هسته اوليه اين دو برزن در منطقه 3 روستاهاي پونک و باغ فيض است . عبور رودخانه از محدوده اين دو روستا، وجود امام زاده حميده خاتون و امامزاده جعفر در برزن باغ فيض و امام زاده و سيد محمدرضا(ع)، شعيب و . درکن هسته هاي اوليه ست در اين دو محله را شکل ديتا است.
چنانچه منطقه را به دو تقدير شمالي و جنوبي تقسيم نماييم نواحي موجود در شمال ناحيه (1و2و3و7) از ديرينگي بيتري نسبت به نواحي جنوبي برخوردارند . به غير از هسته اول هاي اوليه ست در کن ، با غ فيض و پونک که مربوط به روستاهاي پراکنده در شمال محدوده است موج موخرتر ست در شمال منطقه از دهه 40 خورشيدي و از جنوب اين نواحي به سمت شمال آن ها پيش درآمد شده است . آغاز ست در نواحي 5و 6 نيز از دهه 40 شمسي و در ناحيه 4 از ميانه ها دهه 50 شمسي آغاز شد. اولين پرتو هاي ساخت و ساز مفصل ناحيه در فاصله سال هاي 1343 الي 1358 از روي نقشه هاي در دسترس قابل مشاهده است.منطقه در اين دوره شاهد توسعه بطني و آرام بوده است و در آن محدوده پالايش خانه عدد 2 آب تهران در مسسير روستاي کن شکل مي گيرد که با احداث بلوک هاي مسي چهار طبقه در شمال اين پالايش خانه و ساختمان هاي يک و دو طبقه در شرق آن در سال هاي ابتدايي دهه چهل شکل گرفته است. بدين ترتيب در فاصله اين سالها بافت مسي به به اتفاق شبکه مواصلاتي حول دو محور شروع به توسعه مي نمايند:جاده شهر زيبا(آيت الله کاشاني)و جاده ويژه تهران کرج که در حول اين دو محور شهرک هاي مختلفي شروع به احداث مي نمايند. احداث محدوده آريا شهر در مجاورت منطقه ،توسعه بافت مسي شهر زيبا را به تعقيب دارد . کوي فردوس ،کوي مهران،کوي سازمان برنامه و کوي کيهان در اين سالها شکل گرفته اند و يا پيش درآمد به ساخت و ساز مي کنند. در مجاورت جاده ويژه کرج (حد فاصل اين جاده تا بزرگراه تهران - کرج)شهرک هاي آپادانا و کوي بيمه شکل مي گيرند . لازم به بيان است که در شکل گيري شبکه خيابان ها و بافت شهري در ناحيه طي ساليان ياد شده منطبق بر الگوي مهندسي و شطرنجي بوده که در دسته هايي به سبب وجود شبکه هاي کهنه و ارگتنيک اين شکل منظم مبتلا تغييراي نيز شده است. دومين تغييرات اساسي را مي طاقت مربوط به سال هاي 1358 تا 1366 دانست . در اين دوره بافت مسي در محدوده ناحيه به صورت چشمگيري اشاعه مکشوف و تقريبا" تمامي نيم جنوبي محدوده مورد ساخت و ساز قرار ميگيرد.از سوي ديگر با فعال شدن تعاوني مسکن ادارات و نهادهاي گوناگون و گستردگي ارضي ناحيه ،اين ساخت و ساز ها در تمامي ناحيه گسترش مي يابد . در اين سالها زمين ها پونک، شهران، جنت آباد، شهرک نيروي هوايي، شهرک کوهسار، شهرک المهدي ، شهرک ميلاد ،کوي سازمان برنامه ،شهرک پرواز، شهرک کارمندان سازمان آب ،شهرک مبعث و .شروع به شکل گيري نموده و برخي از آن ها به چهره کامل ساخته مي شوند. به تبع اين ساخت و ساز ها شبکه هاي شهري با توجه به اينکه جمعيت ساکن در محدوده شکل خويش را پيدا نموده و به سرعت احداث مي گردند. در مجموع مي نا گفت حاشيه غربي تهران در جريان اشاعه شهر و افزايش مهاجرت به آن در ميانه ها دهه 60 جزئي از تهران شد و پيش از آن از حواشي شهر طهران محسوب مي شد. اشباع شدن گنجايش حوزه هاي مرکزي شهر و افزايش قيمت زمين و مسکن در اين پهنه ها به نوع اي بود که مهاجرين شهرستاني توانايي تعبيه مسکن در دامنه هاي مرکزي تهران را نداشتند و در مناطقي که در آن موعد هنوز جزئ حاشيه هاي شهر تهران محسوب مي شدند . ست مي گزيدند . قرار داشتن بسياري از کارخانجات و کارگاه هاي کبير و کوچک در حاشيه گذرگاه تهران - کرج در غرب طهران نيز بر مطلوبيت پهنه غربي طهران براي افرادي که براي شغل در اين کارخانه هابه طهران مي آمدند ،مي افزود . علاوه بر اين گروه ،بسياري از کسان متعل به دهک هاي متوسط و پايين جامعه شهري نيز توانايي خريد مسکن در گستره هاي مرکزي را نداشتند ،با خريد زمين ارزان تر در غرب طهران اقدام به ساخت و ساز در اين گستره کردند. به جز اين دو گروه ،تعاوني هاي برخي از سازمان ها وادارات نيز اقدام به خريد زمين هاي ارزان قيمت حاشيه طهران کردند و اين زمين ها اقدام به ساخت و ساز کرده و يا آن را در پسنديدن اعضاء خود پيمان دادند. سومين دوره دگرگوني ها فضايي را مي تاب در فاصله سالهاي 1366 تا 1373 دانست. در اين مقطع زماني توسعه کالبدي منطقه که بعد از پيروزي انقلاب نخست شده بود با شدت اکثريت ادامه يافت . به نوع اي که محدوده شمالي بزرگراه ايرانپارس (شهيد آبشناسان)که کمتر مورد ساخت و ساز پيمان گرفته بود مورد توه پيمان مي گيرد . در فاصله سالهاي 1373 الي به امروز با پروا به رشد چشمگير بورس بازي و اقتصاد زمين ،تخريب و نوسازي بناهايي که در سالهاي پيش ساخته شده بودند و نيز کاربرد بيشتر از زمين ها باير و خالي در سطح منطقه 5 به چهره مجموعه ها و همتافت هاي مسي مشاهده مي شود.
درباره این سایت